Vento de Chinook

La Vento de Chinook [ŝinuk] aŭ ĉinuk-vento estas speco de la Vento de Föhn observebla tie en la meza interno de Nordameriko kie la Kanadaj prerioj kaj Granda Ebenaĵo renkontas la montojn. Ĉi tiuj ventoj nomiĝas laŭ la ĉinukaj indianoj. Laŭ popula diraĵo, "ĉinuko" signifus "neĝmanĝanto", ĉar forta vento de Chinook povas malaperigi eĉ trionan metron da neĝo interne de unu tago. La neĝo parte degelas kaj parte vaporiĝas en la seka vento. La vera fonto de la nomo estas en la lingvo de la peltokomerca epoko kiu donis la nomon vento de Chinook al vento kiu venas de la teritorio de la ĉinukoj (la malsupra Kolumbio, tio estas, de trans la Rok-Montaro).

La ĉinuk-ventoj ofte plialtigas vintrajn temperaturojn, de malpli ol −20 °C ĝis 10 °C aŭ eĉ 20 °C; la efiko povas daŭri horojn aŭ tagojn, post kiam la temperaturoj falas al la siaj normoj.

Unu el la plej drastaj ekzemploj de la ĉinuk-ventoj okazis la 15-an de januaro 1972 en Loma (Montano). La temperaturo plialtiĝis de −47 °C ĝis 9 °C, la plej granda ŝanĝiĝo de temperaturo dum 24-hora periodo iam ajn observita.

Kiam oni uzas la terminon "vento de Chinook" ĉe la marbordoj de Brita Kolumbio kaj la Pacifika Nordokcidento, kie ĝi originas, ĝi havas alian signifon. Tie, okcidente de Rok-Montaro, "vento de Chinook" estas varma, malseka vento de la sudokcidento, verŝajne portanta pluvon (aŭ neĝon je altaĵoj). Je la origino de la nomo kiu disvastiĝis per la pelta komerco al la Prerioj - la vento de la lando de la ĉinukoj, tio estas, de la sudokcidento. La prononco de "Chinook" (en la angla) ankaŭ estas alia ĉe la marbordo. Tie oni elparolas la vorton kun komenca "ĉ", dum sur la Prerioj oni elparolas ĝin kun komenca "ŝ" - en franca maniero, ĉar estis la franc-parolantaj peltokomercistoj (voyageurs) kiuj portis la vorton al la prerioj de la marbordo.